Niet helpende gedachten leiden tot vervelende gevoelens
Hoe jij reageert op iets heeft te maken met de gevoelens die je erover hebt. En je gevoelens worden vaak gestuurd door gedachten die in je opkomen. Deze kunnen je helpen en een positief gevoel geven, of niet helpen en je een rot gevoel geven. Niet helpende gedachten vormen vaak een belemmering en kunnen tot ongewenst gevoel en gedrag leiden waardoor je een situatie als heel onprettig kan ervaren terwijl het eigenlijk wel meevalt.

Stel je belt een vriend en vraagt of hij mee gaat sporten. Je krijgt als antwoord dat hij geen tijd heeft. De eerste gedachte die in je opkomt is "Dat heb ik nou altijd! Nooit heeft er iemand zin om iets met mij te ondernemen". De gevoelens die deze gedachte volgen zijn teleurstelling, somberheid en verdriet. De rest van de avond blijf je daarom voor de tv hangen, zin om te sporten heb je niet meer en vervolgens ga jij je daar weer schuldig over voelen. Kijk nog eens goed, klopt deze gedachte wel?

Om zicht te krijgen op je gedachtes is zelfonderzoek nodig. Het is niet eenvoudig om eerlijk en kritisch naar jezelf te kijken. Alleen met oefenen krijg je meer inzicht en lukt het om eerlijk tegen jezelf te zijn.

Niet helpende gedachten kunnen zijn:

  • Niemand vindt mij aardig. 
  • Ik heb altijd de neiging om te gaan eten.
  • Ik kom te laat, dat is rampzalig. 
  • Ik heb veel meer gegeten dan ik van plan was, ik ben een mislukking.
  • Ik heb één hapje te veel gegeten: ik kan nu net zo goed nog een bord opscheppen.
  • Ik heb de presentatie op mijn werk goed gedaan, maar iedereen had dat goed gekund.
  • Ik heb een slechte dag gehad dus ik mag best wat extra's hebben.
  • Mijn baas denkt dat ik niet bekwaam ben (gedachtes lezen).
  • Het gaat mij toch niet lukken om dat biertje/stukje taart/stukje worst te laten staan.
  • Van een leuk gesprek alleen de korte pijnlijke stilte aan het einde onthouden.
  • Als iemand kritiek heeft dat er tijdens vergaderingen weinig wordt gezegd, meteen denken dat ze jou wel zullen bedoelen.

Beoordeel je gedachten
Heb je een niet helpende gedachte herkend? Vraag je dan af:

  • Is de gedachte waar? Is er een andere uitleg mogelijk?
  • Helpt de gedachte mij?
  • Welke gevolgen heeft het wanneer ik mijn gedachte onmiddellijk geloof?
  • Wat zou ik tegen een vriend(in) zeggen die in deze situatie zou zitten?
  • Wat zou het effect zijn als ik deze gedachte zou kunnen veranderen?

Stel vragen over jouw gedachten
Als je kijkt naar het voorbeeld van de vriend die geen tijd had samen te sporten, dan zou je dit als volgt kunnen doen:

  • Is deze gedachte waar? → Nee, dit is onzin, natuurlijk wil hij wel iets met mij ondernemen. Hij heeft echt geen tijd.
  • Helpt deze gedachte mij? → Nee, ik word er somber van.
  • Wat zijn de gevolgen van deze gedachte? → Ik ga voor de TV hangen.
  • Wat zou ik tegen een vriendin zeggen? → Ga lekker sporten, je komt altijd wel bekenden tegen.
  • Het effect als jij deze gedachte verandert? → Wel sporten, voldaan gevoel.

Verander jouw gedachten in helpende gedachten
De nieuwe helpende gedachte kan zijn: "Wat jammer dat mijn vriend geen tijd heeft om mee te gaan sporten. De volgende keer zal ik een aantal dagen van te voren bellen. Dan komt het vast beter uit. Vandaag ga ik alleen, na het sporten voel ik me altijd geweldig. Ik kom vast bekenden tegen en anders is het een mooie gelegenheid om nieuwe mensen te leren kennen."

Voel je beter door je nieuwe gedachten
Wat zijn je nieuwe gevoelens? → Minder teleurgesteld, nieuwsgierig naar wat de dag brengt.
Wat is je nieuwe gedrag? → Lekker naar de sportschool
Wat zijn de nieuwe gevolgen? → Gevoel van succes, gevoel van controle, verhoogde zelfwaardering.

Het is in het begin best lastig om niet-helpende gedachten te onderzoeken en om te buigen naar helpende gedachten en gevoelens. Maar het is wel de moeite waard om dit te oefenen. Na een tijd zal deze omschakeling onbewust gaan en is het fijn om grip te hebben op je eigen gedachten, gevoelens en gedrag die je kunnen helpen bij het bereiken van je doelen.