Uit onderzoek blijkt dat we misschien wel verstandiger zijn gaan eten, maar tegelijkertijd ook méér. Wist u dat de meeste mensen van een groot bord meer eten dan van een kleiner bord? En dat dat zelfs geldt voor het bestek? Met een grotere lepel wordt meer gegeten dan met een kleinere.

Portiegrootte als oorzaak van overgewicht

De grootte van de porties is één van de minder bekende factoren die gezondheid bedreigen. We zijn de afgelopen tientallen jaren steeds méér gaan eten. De porties in restaurants en ook thuis zijn tegenwoordig vaak groter dan vroeger en vooral: veel groter dan nodig. De portiegrootte wordt vergeten in de strijd tegen overgewicht, volgens dr. Ineke Steenhuis, onderzoeker aan de VU in Amsterdam.

Veel mensen eten meer dan nodig

Daardoor eten veel mensen bijna iedere dag meer dan ze nodig hebben, zelfs als ze goed opletten wat ze eten. Een gezonde maaltijd levert een uitgebalanceerde hoeveelheid vetten, koolhydraten, eiwitten, en andere stoffen die het lichaam nodig heeft. Maar ook van die gezonde maaltijd kunt u tevéél binnenkrijgen, wanneer u een te grote portie eet. In veel restaurants ligt het bord wanneer het wordt gebracht letterlijk vòl. De laatste frietjes vallen zelfs over de rand als het wordt neergezet.

Foto: De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid (DCN)

Portiegrootte in kookboeken toegenomen met 60%

De hoeveelheid energie per persoon, bijvoorbeeld in de recepten in Amerikaanse kookboeken (die zijn nou eenmaal onderzocht), is sinds de Tweede Wereldoorlog toegenomen met ruim zestig procent.

Bovendien worden veel producten die we eten aangeleverd in zogenoemde portie-verpakkingen die vaak veel meer bevatten dan nodig zou zijn om uw lekkere trek te stillen. Een zakje chips bijvoorbeeld bevat tegenwoordig twee keer zoveel als toen de eenpersoonszakjes voor het eerst op de markt kwamen.

‘Gedachteloos eten'

Bekend is bijvoorbeeld het volgende 'soep-experiment'. Een groep studenten, gezeten rond een tafel, kreeg soep te eten uit kommen. Ze deden mee aan een onderzoek, dachten ze, naar een bepaald televisieprogramma waarnaar ze onder het eten zaten te kijken. Van de helft van de studenten werd de hoeveelheid soep in hun kom voortdurend aangevuld via een slangetje van onder tafel, zodat hun kommen steeds halfvol bleven. Die studenten met de bodemloze-kommen, aten veertig procent meer soep voordat ze aangaven dat ze genoeg hadden, dan degenen met de gewone kommen. Bovendien hadden die studenten geen idee hoeveel soep ze hadden gegeten.

Dat geeft te denken over gedachteloos (voor de tv) zitten eten!

De portie bepaalt hoeveel we eten

En denk eens na over het volgende. Ook, of juist, kinderen zet u gemakkelijk teveel voor.  En dat teveel eten de meeste kinderen net zo gemakkelijk op (tenminste: als het om eten gaat dat ze lekker vinden, natuurlijk). Bij een uitgebreid experiment rond de voeding van jongeren, kregen kinderen tijdens een speelweek na een dag met een bepaald programma van activiteiten, een maaltijd voorgezet die ze erg lekker vonden. De ingrediënten van de spaghetti met saus waren zorgvuldig afgewogen: ieder kind kreeg precies wat een kind van die leeftijd na een actieve dag nodig zou hebben. Na de maaltijd, die alle kinderen met smaak opaten, konden ze meer krijgen, als ze dat wilden. Een enkel kind wilde nog een klein beetje.

Een week later kregen dezelfde kinderen na een dag met precies dezelfde activiteiten als de week ervoor, dezelfde maaltijd. Alleen nu kreeg ieder kind precies twee keer zoveel als nodig. Bijna alle kinderen aten dit veel te grote portie gewoon op! Als een kind dus dagelijks veel te veel te eten krijgt, zal het daar heel snel aan wennen.

Portiegrootte na een gastric bypass

Na een maagverkleining kunt u niet meer zo eten als voorheen, uw maag kan immers maar de hoeveelheid van 1 koffiekopje verdragen. U past automatisch uw portiegrootte aan. Wanneer u wel teveel eet kunt u problemen krijgen als het uitrekken van de maag of pijn en braken. Dit zijn absoluut geen gewenste bijwerkingen waar u mee te maken wilt hebben. Uw portiegrootte speelt dus een grote rol in het welzijn na de operatie.

Het is per persoon verschillend wanneer het verzadigingsgevoel optreed. Enkele tips die u kunnen helpen bij het bereiken van uw eigen verzadigingsgevoel:

  • neem aan tafel een rustige houding aan en geniet van uw maaltijd
  • neem de tijd voor elke maaltijd, elke maaltijd kan wel tot 30min duren.
  • eet rustig en met kleine hapjes, gebruik eventueel klein bestek, kleine borden en kopjes
  • kauw zeer goed
  • probeer stress en andere afleidingen zoals tv en krantlezen te vermijden
  • stop met eten zodra u een eerste volheidgevoel ervaart
  • wacht met drinken tot ongeveer 30min na de maaltijd

Het advies voor mensen met een gastric bypass is hetzelfde als voor iedereen: 3 kleine hoofdmaaltijden (liefst eiwitrijke maaltijden) en 3 maal iets kleins tussendoor als een stuk fruit of een glas melk. 

Bronnen:
‘Hap Slik Weg', Brian Wansink, 2006
www.bbc.co.uk/sn/humanbody/truthaboutfood/
CON Klinieken, Voedingsrichtlijnen na een gastric bypass operatie
Johnson & Johnson Ethicon endo-surgery, Obesitas overwinnen ‘ik win...' de gastric bypass
Diëtisten Cooperatie Nederland